Jedną z podstawowych gałęzi prawa jest prawo cywilne. To właśnie ono odpowiada za regulację stosunków prawnych, z jakimi mamy do czynienia pomiędzy tymi podmiotami, które we wzajemnych relacjach występują na równej pozycji. Nie ma o niej mowy w innych gałęziach prawa. Tak w prawie karnym, jak i administracyjnym mamy przecież element podporządkowania jednej ze stron wobec drugiej.
Czym są zasady prawa cywilnego?
Mówiąc o zasadach prawa cywilnego wspominamy o specyficznej kategorii norm prawnych. Ich znakiem rozpoznawczym jest przede wszystkim doniosłość, za zasady prawa cywilnego uznaje się przy tym te ustalenia, które w ramach tej gałęzi prawa mają do spełnienia jakąś szczególną rolę. To nie tylko podstawowe założenia, ale również idee przewodnie ustaw, które mają za zadanie uregulowanie stosunków cywilnoprawnych. Mówiąc o zasadach prawa, zwraca się uwagę również na to, że stanowią one przejaw stosunków politycznych oraz społeczno-gospodarczych, jakie panują w danym państwie. Ta ostatnia kwestia wymaga szczególnego podkreślenia. Często zapominamy przecież, że zasady prawa cywilnego w różnych państwach mogą różnić się między sobą.
Gdzie szukać zasad prawa cywilnego?
Prawo cywilne jest jedną z najważniejszych gałęzi prawa. Nietrudno się więc domyślić, że nie ma jednego tylko dokumentu, do którego moglibyśmy odwołać się, chcąc je powstać. Najważniejszym jego źródłem jest Kodeks Cywilny – ustawa z 23 kwietnia 1964 roku poprawiana i zmieniana wielokrotnie od chwili jej przyjęcia. Ustalenia związane z szeroko rozumianym prawem cywilnym reguluje również Kodeks rodzinny i opiekuńczy, a także szereg odrębnych ustaw na czele z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz z ustawą o gospodarce nieruchomościami.
Przegląd zasad prawa cywilnego
Katalog obowiązujących w Polsce zasad prawa cywilnego nie ma charakteru zamkniętego. Co więcej, jako że podąża z duchem czasu, może się zmieniać. Trudno jest też szeregować zasady tak, aby możliwe było dokonanie ich podziału począwszy od najbardziej do najmniej istotnych. Mówiąc o tych, które mają fundamentalne znaczenie zwraca się uwagę przede wszystkim na zasadę ochrony osoby ludzkiej. To właśnie ona zakłada nie tylko uznanie, ale i ochronę osobowości każdego z nas i przypomina, że ochrona ta powinna mieć miejsce w równiej mierze. To z zasady ochrony osoby ludzkiej wynika również przyznanie każdemu z nas zdolności prawnej oraz zapewnienie nam możliwości korzystania z naszych dóbr osobistych.
Także zasadzie równości wszystkich obywateli wobec prawa poświęca się, nie bez przyczyny, wiele uwagi. Jest jednym z fundamentów prawa cywilnego, choć niejednokrotnie pojawia się konieczność przypomnienia, że za każdym razem mamy do czynienia z równością formalną, a nie ekonomiczną. Lista nie byłaby kompletna, gdybyśmy nie wspomnieli o zasadzie praw podmiotowych. To dzięki niej możemy korzystać z różnych dóbr nie nadużywając jednak swoich praw w sytuacjach, w których mogłoby to naruszać zasady współżycia społecznego.
